Emekli olan işçinin kıdem tazminatı ne zaman ödenir sorusu, özellikle uzun yıllar çalıştıktan sonra iş hayatına nokta koymak isteyen binlerce çalışanın merak ettiği konuların başında gelir.
Türkiye’de iş hayatını düzenleyen 4857 sayılı İş Kanunu, emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini sona erdiren çalışanlara kıdem tazminatı hakkı tanır. Ancak bu hakkın kazanılabilmesi, ödenme zamanı ve hesaplanma biçimi belirli yasal kurallara bağlıdır.
Günümüzde, bu tür işlemler artık büyük ölçüde dijital ortama taşınmış ve E-devlet üzerinden takip edilebilir hale gelmiştir. Fakat hangi durumlarda, ne kadar sürede ve hangi şartlarla kıdem tazminatı alınabileceğini bilmek hem işçi hem de işveren açısından önemlidir.
Bu yazıda; emekli olan işçinin kıdem tazminatı ödeme süreci, yasal dayanaklar, hesaplama yöntemleri, vergi kesintileri, ödeme tarihleri ve resmi prosedürleri tüm ayrıntılarıyla öğreneceksiniz.
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, işçinin belirli bir süre aynı işverene bağlı olarak çalışmasının ardından iş sözleşmesinin kanunda belirtilen nedenlerle sona ermesi durumunda aldığı toplu tazminat ödemesidir.
Bu tazminat, çalışanın yıllarca verdiği emeğin bir karşılığı olarak görülür ve iş güvencesi sisteminin en önemli unsurlarından biridir.
Kıdem tazminatı hakkı;
- Emeklilik,
- İşverenin haksız feshi,
- Askerlik,
- Kadınlarda evlilik,
- Ölüm gibi nedenlerle doğabilir.
Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçi, bu şartlardan birini yerine getirdiği için yasal olarak kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
Emekli Olan İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı
Bir işçinin emeklilik hakkı kazanması, aynı zamanda kıdem tazminatına hak kazanması anlamına gelir.
Emeklilik, SGK tarafından belirlenen prim günü, sigortalılık süresi ve yaş şartlarının tamamlanmasıyla kazanılır. Bu üç şarttan her biri tamamlandığında, işçi artık iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatını talep edebilir.
Emeklilik Nedeniyle Tazminat Hakkı Şartları
- İşçinin en az 1 yıl aynı işverene bağlı olarak çalışmış olması,
- Emeklilik şartlarını (prim, yıl ve yaş) tamamlamış olması,
- SGK’dan “emeklilik hakkı kazanmıştır” yazısı alınması,
- İş sözleşmesinin işçi tarafından emeklilik nedeniyle feshedilmesi,
- İşverene yazılı emeklilik dilekçesi verilmesi.
Bu şartları yerine getiren işçi, kıdem tazminatını almaya hak kazanır.
Kıdem Tazminatının Yasal Dayanağı
Kıdem tazminatı, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesine dayanmaktadır. Bu madde, günümüzde yürürlükte olan 4857 sayılı kanunla birlikte halen geçerliliğini korur.
Bu maddeye göre;
“Emekli olan veya yaşlılık, malullük aylığı almaya hak kazanan işçi, kıdem tazminatına hak kazanır.”
Yani emeklilik, kıdem tazminatı için doğrudan hak kazandıran bir durumdur.
Emekli Olan İşçinin Kıdem Tazminatı Ne Zaman Ödenir?
Bu konudaki en temel soru, emekli olan işçiye kıdem tazminatı ne zaman ödenir sorusudur.
Kanunen, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte tazminatın derhal ödenmesi gerekir. Ancak uygulamada bazı durumlarda bu ödeme birkaç gün ya da hafta gecikebilir.
Tazminat Ödeme Süresi
- En ideali: İş sözleşmesinin sona erdiği gün.
- Yasal sınır: En fazla birkaç gün içinde (genellikle 7 ila 30 gün arası).
- Gecikme halinde: Faiz uygulanır.
Eğer işveren tazminatı zamanında ödemezse, işçi yasal faiz talebinde bulunabilir.
Kıdem Tazminatı Hesaplama Yöntemi
Kıdem tazminatı, işçinin brüt maaşı üzerinden hesaplanır.
Her bir yıl için bir aylık brüt maaş tutarında tazminat ödenir.
Bir yıldan artan süreler içinse, orantılı hesaplama yapılır.
Formül:
Kıdem Tazminatı = (Çalışma Yılı x Brüt Maaş) + Oranlı Süreler
Örnek Kıdem Tazminatı Hesaplama
| Çalışma Süresi | Brüt Maaş (TL) | Hesaplanan Tazminat (TL) |
|---|---|---|
| 10 yıl | 30.000 | 300.000 |
| 15 yıl | 25.000 | 375.000 |
| 20 yıl | 40.000 | 800.000 |
Not: Kıdem tazminatında yıllık tavan tutar, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından her yıl belirlenir.
Emeklilik Nedeniyle Kıdem Tazminatı İçin Gerekli Belgeler
Kıdem tazminatı almak isteyen işçi, işverene veya insan kaynakları birimine başvuru yaparken belirli belgeleri sunmak zorundadır:
- SGK’dan alınan “emeklilik hakkı kazanmıştır” yazısı
- Emeklilik dilekçesi
- Kimlik fotokopisi
- Banka hesap bilgileri
- İşten ayrılış bildirgesi (İşveren tarafından hazırlanır)
Bu belgeler tamamlandığında işverenin tazminatı ödemesi gerekir.
İşveren Kıdem Tazminatını Ödemezse Ne Olur?
İşverenin kıdem tazminatını zamanında ödememesi, hukuki sonuçlar doğurur.
İşçi bu durumda:
- Noter aracılığıyla ihtarname gönderebilir,
- İş Mahkemesi’ne dava açabilir,
- Arabuluculuk başvurusu yapabilir.
Yasal olarak kıdem tazminatı ödemeyen işveren, hem faiz hem de mahkeme masrafı yükümlülüğü altına girer.
Kıdem Tazminatı Gecikme Faizi Hesaplama
| Gecikme Süresi | Yıllık Faiz Oranı | Eklenen Faiz (TL) |
|---|---|---|
| 1 ay | %1,5 | 1.500 |
| 3 ay | %4,5 | 4.500 |
| 6 ay | %9,0 | 9.000 |
Bu tablo, tazminatın geç ödenmesi halinde işçinin talep edebileceği ek faizi gösterir.
Kıdem Tazminatında Vergi Durumu
Kıdem tazminatının büyük bir kısmı vergi kesintisine tabi değildir.
Yalnızca damga vergisi (%0,759) kesilir. Bu da işçinin eline geçecek tutarı çok az etkiler.
Vergi Kesintisi Örneği
| Brüt Tazminat | Damga Vergisi (%) | Kesilen Tutar | Net Tazminat |
|---|---|---|---|
| 200.000 TL | 0,759 | 1.518 TL | 198.482 TL |
| 300.000 TL | 0,759 | 2.277 TL | 297.723 TL |
Bu tablo, vergi kesintisinin oldukça düşük olduğunu göstermektedir.
Kıdem Tazminatı E-Devlet Üzerinden Sorgulanır mı?
Evet, kıdem tazminatıyla ilgili işlemler ve emeklilik onay süreci E-devlet üzerinden takip edilebilir. Ancak tazminat tutarları doğrudan sistemde görünmez.
E-devlet’te yapılabilecek sorgulamalar:
- SGK hizmet dökümü
- Tescil kayıtları
- İşten ayrılış bildirimi
- Emekli aylığı başlangıç tarihi
- Emeklilik başvuru durumu
Bu belgeler, işverene verilecek kanıt niteliğindedir.
Emekli Olan İşçi İçin İşverenin Sorumlulukları
İşveren, emeklilik nedeniyle işten ayrılan çalışanın:
- İşten ayrılış bildirgesini SGK’ya 10 gün içinde göndermelidir.
- Kıdem tazminatını en geç 30 gün içinde ödemelidir.
- Tüm belgeleri eksiksiz düzenlemelidir.
- Gecikme halinde yasal faiz uygulamalıdır.
İşverenin Sorumluluk Takvimi
| İşlem | Süre | Sorumlu Taraf |
|---|---|---|
| İşten Ayrılış Bildirgesi | 10 gün | İşveren |
| Tazminat Ödemesi | 0-30 gün | İşveren |
| Belgelerin Teslimi | 7 gün | İşveren |
| SGK Bildirimi | 10 gün | İşveren |
Kıdem Tazminatının Bankaya Yatırılması
Kıdem tazminatı genellikle işçinin banka hesabına yatırılır.
Ödeme dekontu, resmi belge niteliği taşır.
Tazminatın elden verilmesi önerilmez, çünkü ileride hukuki uyuşmazlıklarda ispat sorunu doğurabilir.
Kıdem Tazminatı Tavanı (2025)
2025 yılı itibarıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan kıdem tazminatı tavanı:
| Dönem | Tavan Tutar (TL) |
|---|---|
| 01.01.2025 – 30.06.2025 | 44.550,00 |
| 01.07.2025 – 31.12.2025 | 46.700,00 |
Bu tutarın üzerinde kıdem tazminatı ödenemez.
Emeklilik Nedeniyle Kıdem Tazminatı Alan İşçiye Ek Haklar
Emeklilik sonrası işten ayrılan işçiler:
- Kullanılmamış yıllık izin ücretlerini alabilir,
- İhbar tazminatı alamaz (çünkü kendi isteğiyle ayrılmış olur),
- SGK prim iadesi talep edebilir,
- Emekli kimlik kartı ve sosyal indirimlerden yararlanabilir.
Emeklilikte Alınabilecek Ek Ödemeler
| Hak Türü | Açıklama | Kimler Yararlanabilir |
|---|---|---|
| Kullanılmamış İzin Ücreti | Kullanılmayan yıllık izinlerin ücreti ödenir. | Tüm işçiler |
| Prim İadesi | SGK prim fazlası varsa iade edilir. | Emekli olanlar |
| Ek Ödeme | Bazı şirketlerde teşvik amaçlı ek tazminat verilir. | Şirket politikası |
Kıdem Tazminatı Ödenmezse Dava Süreci
Eğer işveren tazminatı ödemezse, işçi Arabulucuya başvurmadan doğrudan dava açamaz.
Yasal süreç şu şekilde işler:
- Arabulucu başvurusu yapılır.
- 3 hafta içinde sonuç alınamazsa dava açılır.
- Mahkeme, tazminat tutarını ve faiz oranını belirler.
- Karar kesinleştiğinde icra takibi başlatılabilir.
Kıdem Tazminatında Yargıtay Kararları
Yargıtay’a göre:
“Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçi, kıdem tazminatına hak kazanır ve işveren derhal ödeme yapmakla yükümlüdür.”
Ayrıca Yargıtay, ödemede gecikme yaşanması durumunda faiz uygulanması gerektiğini de açıkça belirtmiştir.
Emekli olan işçi;
- SGK’dan yazısını alır,
- Emeklilik dilekçesiyle işverene başvurur,
- Kıdem tazminatını hak eder,
- Tazminatın en geç 30 gün içinde ödenmesi gerekir,
- Gecikme durumunda faiz hakkı doğar.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Emekli olan işçi kıdem tazminatını hemen alabilir mi?
Evet, iş sözleşmesinin sona erdiği gün veya en geç birkaç gün içinde ödenmesi gerekir.
2. Kıdem tazminatı E-devlet üzerinden görülebilir mi?
Hayır, doğrudan görülemez ancak SGK kayıtları ve işten ayrılış bildirgesi E-devlet’te görüntülenebilir.
3. İşveren tazminatı ödemezse ne yapılır?
Arabuluculuk başvurusu yapılır, sonuç alınamazsa dava açılır ve faiz talep edilebilir.
4. Kıdem tazminatında vergi kesiliyor mu?
Sadece damga vergisi kesilir. Gelir vergisi uygulanmaz.
5. Emeklilik sonrası yeniden çalışmaya başlarsam eski tazminatımı etkiler mi?
Hayır, önceki tazminat hakkınız etkilenmez; yeni işinizde yeniden hak kazanabilirsiniz.
