Hayatta bazı dönemler, insanın karşısına beklenmedik zorluklar çıkarır. Birçok kadın için hem eşini hem babasını kaybetmek, duygusal olduğu kadar ekonomik anlamda da önemli sorunlar yaratabilir. Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi, bu gibi durumlarda yakınlara belirli şartlarda ölüm aylığı yani maaş bağlayarak destek olur. Ancak kamuoyunda en çok merak edilen konulardan biri de şu: Bir kadın aynı anda hem vefat eden eşinden hem de babasından maaş alabilir mi? 2025 yılı şartlarında bu konuya dair merak edilenleri ve örnek uygulamaları aşağıda detaylı şekilde bulabilirsiniz.
Dul ve Yetim Maaşı Nedir?
Dul maaşı, vefat eden sigortalının geride kalan eşine bağlanır. Yani, bir kadın kocası vefat ettiğinde, belirli prim ve sigorta şartlarını sağladığı müddetçe maaş alabilir. Yetim maaşı ise anne ya da babasını kaybetmiş çocuklara yöneliktir. Yani vefat eden bir babanın, çalışmayan ve evli olmayan kız çocuklarına bağlanır. Bu iki maaş türü, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ayrı statülerde değerlendirilir.
Özetle:
- Dul maaşı: Vefat eden eşten, kanunda yer alan oranlarda alınan maaştır.
- Yetim maaşı: Vefat eden anne veya babadan, kanundaki şartlara göre bağlanan maaştır.
Çifte Maaş Hakkı
Bu konu sosyal güvenlik sisteminde en çok kafa karıştıran mevzulardan biridir. Çünkü maaşların bağlanması için birçok değişkene bakılır:
- Eş ve babanın ölüm tarihleri,
- Her ikisinin sigortalılık statüsü (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı),
- Kadının evli olup olmaması,
- Kendisinin bir işte çalışıp çalışmadığı veya emekli olup olmadığı.
2025 yılı itibarıyla önemli noktalar şunlardır:
- Eğer hem ölen eş hem de ölen baba farklı sosyal güvenlik statüsüne bağlıysa (örneğin biri SSK diğeri Emekli Sandığı ise) kadın iki maaşı da aynı anda alabilir.
- Ancak hem eş hem baba aynı kurumdan (örneğin ikisi de SSK ya da ikisi de Bağ-Kur) emekli ise, sadece birini tercih etmek zorundadır.
- Statüler farklıysa, iki kurumdan ayrı ayrı maaş alınabilir.
Kimler Hem Dul Hem Yetim Maaşı Alabilir?
Aşağıdaki şartların oluşması gerekir:
- Vefat eden eş ile yasal evlilik bağı olmalı; dul maaşı almak için evli olmamak yeterlidir.
- Babadan maaş alabilmek için ise kız çocuğunun evli olmaması, sigortalı olarak bir işte çalışmıyor olması ve kendi sigortalılığından gelir/maaş almıyor olması gerekmektedir.
- Eşin ve babanın emeklilik kurumları farklıysa (örneğin biri Emekli Sandığı, diğeri SSK/Bağ-Kur) kadın her iki maaşı da tam olarak alabilir.
- Kendi adına emekli olan ya da sigortalı olarak çalışan kız çocuklarının babadan yetim maaşı alması mümkün değildir.
Dul ve Yetim Maaşı Alabilme Oranları – 2025
- Dul eşin maaşı: Vefat eden eşten bağlanacak maaşın oranı %50’dir. Fakat çocuğu yoksa ve kadının kendi sigortalılığı kaynaklı maaşı yoksa oran %75’e çıkar.
- Yetim kız çocuğu: Bakmakla yükümlü diğer kişiler yoksa (örneğin başka kardeş ya da anne) genellikle %25-50 oranında babadan maaş alabilir.
- Aynı anda hem baba hem eşten alınabilen oranlar, ödeneklerin taban ortalamaları ve zamlar SGK tarafından açıklanır. 2025 itibarıyla alt limitler güncellenmiştir:
- SSK/BAĞ-KUR için %75 dul maaşı alan: 10.852 TL
- %50 dul maaşı: 7.234 TL
- %25 yetim maaşı: 3.617 TL’den başlamaktadır.
Uygulamalı Örnekler ve Tablo
Aşağıda olası durumlar tablo halinde özetlenmiştir:
| Eşin Statüsü | Babanın Statüsü | İki Maaş Alınabilir mi? | Açıklama |
|---|---|---|---|
| SSK | Bağ-Kur | Hayır | Statüler farklı olsa dahi her ikisi de 1 Ekim 2008 sonrası vefat ettiyse sadece biri alınabilir. |
| SSK | Emekli Sandığı | Evet | Her ikisi farklı statüdeyse iki maaş da alınır. |
| Bağ-Kur | Emekli Sandığı | Evet | Her ikisi farklı statüdeyse iki maaş da alınır. |
| SSK | SSK | Hayır | Sadece birisini tercih edebilir. |
| Bağ-Kur | Bağ-Kur | Hayır | Sadece birisini tercih edebilir. |
| Biri 2008’den Önce Vefat | Diğeri Sonra | Özel Durum | Babanın vefatı 1 Ekim 2008’den önce ise statü farklı olsa bile iki maaş alma imkanı artar. |
Çifte Maaş Alabilmede Ana Kriterler
İki maaşın aynı anda alınabilmesi için:
- Hem eşin hem babanın sosyal güvenlik kurumlarının farklı olması,
- Biri Emekli Sandığı’ndan diğeri SSK veya Bağ-Kur’dan maaş bağlıyorsa,
- Vefat tarihleri 1 Ekim 2008 öncesi ve sonrası ise özel geçiş hükümleri dikkate alınır.
- Kendi emekli maaşı alan ya da sigortalı çalışan kız çocukları yetim maaşı hakkını kaybederler.
Dul ve Yetim Maaşı Başvurusu Süreci
Dul veya yetim maaşına başvuru için şu adımlar izlenir:
1- Öncelikle ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu’na başvuru yapılır.
- Eşten maaş için; evlilik cüzdanı, ölüm belgesi ve kimlik ile başvuru.
- Babadan yetim maaşı için; vukuatlı nüfus kayıt örneği, ölüm belgesi, başvuranın bekar ve çalışmadığını gösterir dilekçe.
2- E-devlet üzerinden de başvurular kolayca gerçekleştirilebilir.
