Emekli İkramiyesi Hangi Hallerde Ödenmez?

13
0
Emekli İkramiyesi Hangi Hallerde Ödenmez
Emekli İkramiyesi Hangi Hallerde Ödenmez

Emekli ikramiyesi, yıllarca kamuda ya da özel sektörde çalışan bireylere emekli olduklarında topluca ödenen önemli bir haktır. Ancak bazı özel durumlarda bu ödeme yapılmaz ya da kısıtlamalarla karşılaşılır. İkramiye almayı beklerken yasal engellerle karşılaşmak, emekli adayları için büyük bir hayal kırıklığına yol açabilir. Bu nedenle hangi hallerde ikramiye hakkının kaybedileceğini bilmek, hem maddi planlama hem de hukuki güvenlik açısından önemlidir.

Kamu personeli, sözleşmeli memurlar, işçiler, hatta bazı durumlarda malulen emeklilik başvurusunda bulunan kişiler dahi bu konuyla karşı karşıya kalabilir. Özellikle disiplin cezaları, istifa şekli, ya da görevden çıkarılma gibi durumlar emekli ikramiyesinin ödenmesini doğrudan etkiler.

Emekli İkramiyesi Nedir?

Emekli ikramiyesi, kamu kurumlarında veya belirli iş kollarında çalışan kişilere, emekli olduklarında topluca ödenen bir tazminat türüdür. Bu ödeme, çalışanın hizmet süresine ve son aldığı maaşa göre hesaplanır. Her tam hizmet yılı için genellikle bir aylık brüt maaş tutarında ödeme yapılır. Bu sistem özellikle memurlar, işçiler, ve bazı sözleşmeli personel için geçerlidir.

Devlet memurlarında emekli ikramiyesi, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’na göre hesaplanır. Bu hesaplama yapılırken kişinin görevde bulunduğu süre, unvanı, derece/kademe bilgisi ve kıdem yılı dikkate alınır. Örneğin 25 yıl hizmet veren bir kamu çalışanı, son maaşına göre yaklaşık 25 aylık tutarda bir ödeme alır. Ancak her çalışanın bu haktan faydalanması mümkün değildir. Bazı durumlarda, kişi emekli olsa bile ikramiye ödemesi yapılmaz.

Özel sektörde çalışan işçiler için ise bu ödeme kıdem tazminatı adı altında yapılır. Yani adı farklı olsa da, mantık benzerdir. İşçinin işyerindeki çalıştığı süreye bağlı olarak tazminat hakkı doğar. Fakat hem kamu hem özel sektörde, bazı hallerde bu ödeme hak kaybına uğrayabilir.

Hangi Durumlarda Emekli İkramiyesi Ödenmez?

Emekli ikramiyesi, bir hak olsa da her çalışan bu ödemeyi alamaz. Kanunlarda belirtilen bazı özel durumlar, ikramiyenin tamamen iptal edilmesine ya da kısmen ödenmesine neden olabilir. Özellikle disiplin suçları, memuriyetten çıkarılma, ve istifa şekli gibi detaylar ödemeyi doğrudan etkiler.

İkramiyenin ödenmediği başlıca haller şunlardır:

1- Devlet Memurluğundan Disiplin Cezası ile Çıkarılma

Kademe ilerlemesinin durdurulması, devlet memurluğundan çıkarma gibi disiplin cezaları kesinleşmişse, kişi ikramiye alamaz.

2- Yüz Kızartıcı Suçlarla Mahkumiyet

Hırsızlık, rüşvet, zimmet, dolandırıcılık, sahtecilik gibi suçlardan mahkum olanlara ikramiye ödenmez.

3- İstifa Şekli

Eğer çalışan kendi isteğiyle istifa ederse ve belli şartları taşımıyorsa ikramiye hakkını kaybedebilir. Örneğin, 10 yıllık hizmet süresi olmadan istifa eden bir işçiye kıdem tazminatı ödenmez.

4- Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırı Davranışlar

İşverenin güvenini sarsıcı davranışlar, işe devamsızlık, işyerinde hırsızlık, iş güvenliğini tehlikeye atmak gibi nedenlerle işten çıkarılan işçiye de kıdem tazminatı (dolayısıyla emekli ikramiyesi karşılığı) ödenmez.

5- FETÖ/PYD Gibi Terör Örgütü Bağlantısı

667 sayılı KHK çerçevesinde terör örgütü ile irtibatlı olduğu gerekçesiyle görevden uzaklaştırılanlara, emekli ikramiyesi verilmez.

6- Muvazzaf Askerlik veya Zorunlu Görev Dışında İstifa

Erkek çalışanlar için askerlik gibi mecburi görevler dışında yapılan istifalarda, bazı haklar gibi emekli ikramiyesi hakkı da kaybedilebilir.

Bu hallerin dışında kalan kişiler genellikle ikramiye hakkını kazanır. Ancak her durumda kişisel dosya ve işlem türü dikkate alınarak değerlendirme yapılır.

Kamu Personelinde İkramiyeyi Etkileyen Durumlar

Kamu personeli, emekli olurken emekli ikramiyesi almaya hak kazanır. Ancak bu hakkın kazanılması bazı koşullara bağlıdır. Özellikle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında çalışanlar için disiplin durumu, istifa şekli ve görev süresi gibi birçok faktör ödemeyi doğrudan etkileyebilir.

Kamu görevlilerinin ikramiye hakkını etkileyen başlıca durumlar:

1- Disiplin Cezaları

Devlet memurluğundan çıkarılma veya ahlaki zafiyet gerekçeli ceza alan kişiler, hizmet süresi ne kadar uzun olursa olsun ikramiye alamaz.

2- TCK Kapsamında Yüz Kızartıcı Suçlar

Memuriyet sırasında ya da sonrasında zimmet, rüşvet, görevi kötüye kullanma gibi fiiller nedeniyle kesinleşmiş mahkumiyeti bulunanların ikramiye hakkı düşer.

3- İstifa ile Ayrılma

Kamu görevlisi istifa ettiğinde, eğer en az 10 yıl fiili hizmet süresi bulunuyorsa ve suçsuz bir şekilde ayrılmışsa, ikramiye hakkı saklıdır. Ancak cezalı ya da davası devam eden kişiler için bu hak geçerli değildir.

4- Göreve İade Edilmeme

Açığa alınan ve sonrasında göreve iade edilmeyen memurlar, emekli olsalar bile bu süreci haklı gerekçelerle tamamlamamış sayıldıklarında ikramiye alamaz.

Bu nedenle kamu çalışanları için yalnızca çalışılan yıl sayısı değil, görevdeki sonlanma şekli ve dosya durumu da belirleyicidir. Hatalı veya eksik işlem yapılması, telafisi mümkün olmayan hak kayıplarına yol açabilir.

İşçi Statüsünde Olanların İkramiye Hakkı Nasıl Kaybolur?

İşçi statüsünde çalışanlar, emekli olduklarında doğrudan emekli ikramiyesi almazlar. Bunun yerine, benzer bir tazminat türü olan kıdem tazminatı hakkı doğar. Bu hak da ancak belirli şartlar altında kazanılır. Eğer işten ayrılma şekli ve gerekçesi uygun değilse, işçi emekli olsa bile tazminat ödemesi yapılmaz.

İkramiye/kıdem tazminatının ödenmediği bazı haller:

1- İşverenin Güvenini Kötüye Kullanmak

Hırsızlık, iftira, çalışma saatleri dışında izinsiz iş yapmak, maddi zarar vermek gibi davranışlar nedeniyle işten çıkarılan kişilere kıdem tazminatı ödenmez.

2- Devamsızlık

Üst üste iki gün, ay içinde üç gün veya aynı ayda iki defa tatil sonrası izinsiz olarak işe gelmeyen kişilerin tazminat hakkı düşer.

3- İşyerinde Ahlaka Aykırı Davranış

İş arkadaşına hakaret, kavga, iş güvenliğini ihlal etme gibi davranışlar nedeniyle işten atılan kişilere emekli ikramiyesi karşılığı olan ödeme yapılmaz.

4- Kendi İsteğiyle İstifa (Şartsız)

  • Eğer kişi istifa ederken;
  • 15 yıl sigortalılık süresi dolmamışsa,
  • 3600 prim günü bulunmuyorsa,
  • Emekli olmuyorsa, bu durumda tazminat hakkı olmaz.

Askerlik veya Evlenme Nedeniyle Ayrılma

Yalnızca bu iki durumda kendi isteğiyle işten ayrılan kişilere kıdem tazminatı ödenir. Aksi halde ödeme yapılmaz.

İşçiler için bu şartlara dikkat edilmeden yapılan ayrılıklar, ciddi maddi kayıplara neden olur. Emeklilik planlaması yapan işçilerin, SGK ile görüşerek gerekli belgeleri hazırlamaları önemlidir.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz