Çalışma hayatı sırasında ortaya çıkan ciddi göz hastalıkları ve görme kayıpları bireylerin çalışma gücü üzerinde büyük etki yaratabilir. Bu tür sağlık sorunları yaşayanlar için malulen emeklilik seçeneği, geleceğe biraz daha güvenle bakabilmenin anahtarı haline gelmiştir. Pek çok kişi, gözle ilgili rahatsızlıklar nedeniyle malulen emekli olmanın mümkün olup olmadığını, şartların neler olduğunu ve başvuru sürecinde hangi detaylara dikkat edilmesi gerektiğini merak etmektedir.
Malulen Emeklilik Nedir? Kimler Yararlanabilir?
Malulen emeklilik, iş hayatı sırasında beklenmedik sağlık sorunları nedeniyle çalışma gücünü büyük ölçüde kaybeden çalışanların, belirli kriterleri karşılamışlarsa yaş beklemeden emekli olabildiği bir sosyal güvenlik hakkıdır. Göz hastalıkları da bu kapsamdaki sağlık sorunlarının önemli bir bölümünü oluşturur.
Hangi Göz Hastalıkları Malulen Emeklilik Sağlar?
Malulen emekliliğe başvuran kişilerde aranan en önemli nokta, iş gücündeki kayıp oranının en az %60 olmasıdır. Gözde yüksek oranda görme kaybı, ileri derecede görme azlığı, iki gözde ciddi bozukluk, kalıcı körlük gibi vakalar bu orana ulaşabilmektedir. SGK, malullüğe esas hastalıklar listesine göz hastalıklarını (görme azlığı, ciddi optik sinir problemleri, katarakt, kalıcı retina sorunları gibi) de dâhil etmiştir.
Malulen Emeklilikte Dikkate Alınan Bazı Göz Hastalıkları
- İlerlemiş iki gözde görme kaybı (bilateral düşük görme)
- Kalıcı körlük veya yasal körlük durumları
- Görme alanlarının ciddi şekilde daralması
- Cerrahi veya tedaviye yanıt vermeyen retina hastalıkları
- Optik sinir felci, göz kaslarında ciddi felçler
- Gözün anatomik bütünlüğünü kaybetmesi
Gözden Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?
Malulen emekli olabilmek için, yalnızca sağlık sorunlarının olması yetmez. Aşağıdaki yasal ve tıbbi şartların tamamının karşılanması gerekir:
- SGK kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlamış olmak.
- İşe girişten sonra gözle ilgili ciddi sağlık sorununun ortaya çıkması.
- En az %60 oranında iş gücü kaybının resmi sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi.
- En az 10 yıllık sigortalılık süresi.
- Toplam en az 1800 gün (5 yıl) malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödemesi.
- Aktif çalışmıyor olmak (başvuru sırasında işten çıkış alınmış olmalı).
- Başka birisinin sürekli bakımına muhtaç olanlar için yalnızca 1800 gün prim şartı aranır, 10 yıllık süre aranmaz.
Sağlık Kurulu Raporu
Başvuru sahibi, SGK tarafından yetkilendirilen tam teşekküllü bir hastaneden alınmış sağlık kurulu raporu sunmalıdır. Kuruldaki hekimler, kişinin görme kaybını, iş gücündeki etkisini, hastalığın kalıcı olup olmadığını dikkate alır. Rapor, SGK Sağlık Kurulu’nda son onaya sunulur.
Hangi Şartlarda Rapor “Maluliyet” Kabul Edilir?
- Her iki gözde görme derecesinin ciddi oranda düşmüş olması (genellikle her bir gözde en iyi düzeltmeyle dahi %10’un altında görme)
- Gözde yapılan ileri tedavilere rağmen fonksiyon kaybının düzelmemesi
- Görme alanlarının ciddi biçimde daralması (klasik olarak santral 10 dereceye kadar daralmış olması)
- Tanı ve teşhislerin tıbbi belgelerle ispatı
Gözden Malulen Emekli Olma Adımları
1- Sigortalı işten ayrılır ve bağlı bulunduğu SGK merkezine yazılı dilekçeyle başvurur. Gerekli belgeler hazırlanır:
- Kimlik fotokopisi
- Hizmet dökümü
- Sağlık kurulu raporu (tam teşekküllü devlet/üniversite hastanesinden alınmış, %60 veya üzeri görme kaybını gösteren)
- Gerekiyorsa ek tıbbi evraklar.
2- SGK, sağlık kuruluna yönlendirir veya ibraz edilen raporu inceler.
3- SGK Sağlık Kurulu, raporu resmi maluliyet kriterlerine göre değerlendirir.
4- Başvuru olumlu sonuçlanırsa, emeklilik işlemi başlatılır ve malullük aylığı bağlanır.
Başvuru Reddedilirse Ne Olur?
SGK, bazen raporu yetersiz bulabilir. Bu durumda itiraz hakkı vardır. Kişi, başka bir hastaneden tekrar sağlık kurulu raporu alabilir ya da yargı yoluna başvurabilir.
Malulen Emeklilikte Haklar ve Maaş Hesaplama
Malulen emekli aylığı, sigortalının toplam prim gününe, yatırdığı prime esas kazanca ve iş gücü kaybı yüzdesine göre hesaplanır:
- 1800 gün ile sınırlı düşük primle bağlanan aylık genellikle asgari ücret seviyesine yakındır.
- 3600 ya da 5000 ve üzeri prim günü olanlar ise daha yüksek aylık alır.
- Sağlık raporundaki iş gücü kaybı oranı (en az %60) maaş miktarını etkiler.
- Malullük maaşı alan kişi, sağlık güvencesinden yararlanmaya devam eder.
| Prim Gün Sayısı | Maluliyet Oranı | Haklar |
|---|---|---|
| 1800 gün | %60 ve üzeri | Temel malulen emeklilik |
| 3600 gün | %60 ve üzeri | Daha yüksek emekli maaşı |
| 5000 gün | %60 ve üzeri | Maksimum maaş avantajı |
Yakınlarının Sağlık Sigortası Hakkı
Malulen emekli olanın, bakmakla yükümlü olduğu eşi ve çocukları da sağlık güvencesinden faydalanır.
Gözden Malulen Emeklilikte Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Göz hastalığı sigortalı çalışmaya başlamadan önce mevcutsa, malulen emeklilik mümkün değildir. Sadece engelli/erken emeklilik seçeneklerine bakılır.
- Malulen emeklilikte yaş şartı yoktur, belirli gün ve maluliyet oranının tutturulması yeterlidir.
Raporun Yeterliliği
Kişi, bazen yüksek oranda görme kaybı yaşasa bile, resmi kurul raporunun %60’tan düşük çıkması halinde başvurusunun reddiyle karşılaşabilir. Bu durumda hak arama süreçleri devreye girer.
Çalışmaya Devam Etmek
Malulen emekli olan bir kişi tekrar SGK’lı olarak çalışmaya başlarsa, aylığı kesilir.
