Bipolar bozukluk, kişinin ruh durumunda ciddi dalgalanmalar yaşamasına neden olur. Bu durum, özellikle iş hayatında sürekliliği sürdürmeyi zorlaştırabilir. Sürekli bir dalgalanma hali, hem iş gücünü hem de günlük yaşam becerilerini etkileyebilir.
Bu nedenle bipolar bozukluk yaşayan bireyler “malulen emekli olabilir miyim?” sorusunu sıkça sorar. Cevap için yasal süreçler, SGK ölçütleri, sağlık kurulu raporları ve iş gücü kaybı değerlendirmesi bir arada değerlendirilir. Aşağıdaki başlıklarda bu konuları tüm yönleriyle açıklıyorum.
Bipolar bozukluk maluliyete neden olur mu?
Bipolar bozukluk, özellikle şiddetli dönemlerinde kişinin günlük yaşamını ve iş gücünü ciddi biçimde etkiler. İki uçlu ruh hali; manik (aşırı enerji) ve depresif (derin çökkünlük) dönemler; kişinin çalışmasını zorlaştırabilir. Eğer bu durum:
- SAĞLIK KURUL RAPORU ile en az %60 iş gücü kaybı olarak ortaya konursa,
- Bu hal sürekli ise ve kişinin genel iş performansı etkileniyorsa,
- SGK kriterlerine göre kalıcı duruma dönüşmüşse, malulen emeklilik için zemin oluşur.
Yani bipolar bozukluk, tek başına yeterli olmasa da iş gücü kaybı ile desteklenirse malulen emekli olma hakkı doğabilir.
SGK malulen emeklilik şartları nelerdir?
SGK, malulen emeklilikte üç temel koşul arar:
- En az %60 iş gücü kaybı: Ruh sağlığı ve mesleki beceriler birlikte değerlendirilir.
- Prim gün sayısı: Son 10 yıllık çalışma döneminde en az 1800 gün prim yatırılmış olmalı.
- Kalıcı sağlık durumu: Hastalık geçici değil, kalıcı nitelikte olmalı.
Bu şartlar sağlandığında ve raporla desteklendiğinde, bipolar bozukluk nedeniyle malulen emeklilik başvurusu yapılabilir.
Bipolar bozuklukta iş gücü kaybı nasıl belirlenir?
İş gücü kaybı oranı, Sağlık Kurulu tarafından şu unsurlarla tespit edilir:
- Günlük yaşam fonksiyonlarında görülen kısıtlanma,
- Sosyal ilişkilerde bozulma,
- Dikkat, bellek, karar verme süreçlerinde azalma,
- İşe başlama, devam etme ve üretkenlikte düşüş.
Bu kriterler bir arada değerlendirildiğinde, iş gücü kaybı oranı belirlenir. %60 üzeri ise malulen emekliliğe hak doğar.
Bipolar bozukluk için hangi raporlar gerekiyor?
Malulen emeklilik sürecinde gereken belgeler:
- Sağlık Kurulu Raporu (devlet hastanesi veya SGK sağlık kurulu)
- Psychiatrist raporu ve teste dayalı belgeler
- Nöropsikolojik değerlendirme sonuçları
- Hasta özgeçmişi: Tedavi süreci, kullandığı ilaçlar, hastane kayıtları
- SGK prim günleri ve hizmet dökümü
Bu belgeler bir arada sunulduğunda SGK karar verme sürecini başlatır.
Bipolar bozuklukta malulen emeklilik başvurusu nasıl yapılır?
- E-devlet ya da SGK il müdürlüğüne “malulen emeklilik dilekçesi” sunulur.
- Rapor ve ek belgeler eklenir.
- SGK bu belgeleri inceler, gerekirse ek tetkik talep eder.
- Onay ya da red kararı sağlık kuruluna yönlendirilir.
- Onay gelirse malulen emekli maaşı bağlanır.
Reddedilirse ne yapılabilir?
Red durumunda yapılacaklar:
- Ret gerekçesi dikkatle okunmalı.
- Eksik belge varsa tamamlanmalı.
- İtiraz yoluyla dosya yeniden incelenmeli.
- Gerekirse SGK itiraz kuruluna başvurulabilir.
- İkinci aşamada Sosyal Güvenlik Mahkemesi’ne dava açılabilir.
Bipolar bozukluk emeklilik maaşı nasıl hesaplanır?
Malulen emekli aylığı şu şekilde hesaplanır:
- Son 360 gün içi prime esas kazançlar ortalaması alınır.
- Bu ortalama üzerinden emeklilik yeni maaşı hesaplanır.
- Üzerine varsa sakatlık zammı eklenir.
- Enflasyon ya da toplu sözleşme zammı ile güncellenir.
Bipolar bozukluk malulen emekli olmanın avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Avantajları:
- Sosyal güvence devam eder.
- Emekli maaşı alınmaya başlanır.
- Sağlık hakları kesilmez.
Dezavantajları:
- Emekli maaşı daha düşük olabilir.
- Tekrar sigortalı çalışmak bazı hakları kısıtlayabilir.
- Kayıtlı olunmayan çalışma, fiili hizmet zammını engelleyebilir.
